Na ovom sajtu su delimično opisani i neki telekomunikacioni uređaji koji su bili u upotrebi, na ovim prostorima, u vreme samog II svetskog rata, a kasnije su zadržani, kao ratni plen, u Jugoslovenskoj Armiji. Opisani su i neki strani uređaji veze dobijeni kao vojna pomoć ili kupljeni na tržištu za potrebe jedninica veze JNA i TO.

Sajt obrađuje prvenstveno prenosne i mobilne radio-uređaje, ali smo deo prostora posvetili i mobilnim radio-relejnim i telefonsko-telegrafskim uređajima, jer su zajedno činili pokretni (mobilni) sistem vojnih telekomunikacija.

Vreme koje se ovde obrađuje može se grubo podeliti na period do 1960. godine u kom je tadašnja Jugoslovenska armija skoro u potpunosti u svojoj opremi imala zaplenjena sredstva veze iz 2. svetskog rata, ili ih je dobila kao izdašnu pomoć Sjedinjenih Američkih Država. Jugoslavija je od 1948. godine bila u konfrotaciji sa Sovjetskim Savezom zbog poznate rezolucije Inforbiroa 1948. godine i ovu vojnu pomoć je rado prihvatila. U to vreme, između NATO i Jugoslavije, čak su se i vodili pregovori oko njenog uključenja u Zapadnu vojnu alijansu. Može se slobodno reći da je tada Jugoslovenska armija bila opremljena standardnom NATO vojnom opremom i naoružanjem. Nakon "pomirenja" sa Sovjetskim Savezom Jugoslovenska Narodna Armija je deo sredstava veze uvezla iz SSSR (radio-teleprinterski sistemi srednje i velike snage, a uz oklopna vozila stigli su i ruski tenkovski radio-uređaji). Krenulo se i sa sopstvenom proizvodnjom u domaćim fabrikama manje složenih sredstava veze: morze aparat, poljski induktorski telefon PTI-49, centala MP-10, poljski telefonski kablovi i td.

Od 1960. godine, shodno tadašnjoj koncepciji "opšte-narodne odbrane" i oslanjanja na sopstvene snage, za proizvodnju naoružanja i vojne opreme angažovani su domaći potencijali vojne industrije. U ovom periodu nastao je najveći deo uređaja veze koji su ovde prestavljeni. Većina tih sredstava bila je u potpunosti domaći proizvod, a i same komponente izrađivane su u tadašnjoj Jugoslaviji (elektronske cevi, poluprovodnici, kristali i kristalni filtri, kondezatori, otpornici i td.). Fabrike namenske industrije su, pored opremanja sopstvenih oružanih snaga, ove uređaje i sredstva veze i izvozile širom sveta. Istina, jedan deo uređaja veze, u ovom periodu, je rađen po licenci, ili je uvezen, ali su popravke i remonti vršeni u sopstvenim radionicama i zavodima.

Ovo je neprofitabilan sajt nastao iz želje da ovo sačuvamo od zaborava. Na ovom sajtu bivši vojnici, profesionalni vojnici, policajci ili lica u nekom drugom svojstvu koji su obavljali posao veziste u jedinicama roda veze JNA, policiji i drugim službama, kao i inžinjeri i radnici vojne industrije, podsetiće se na uređaje na kojima su radili, konstruisali ih, proizvodili i održavali. Radio-amateri, kolekcionari i svi drugi zainteresovani za vojnu tehniku ovde mogu naći dosta materijala da saznaju više o vojnim telekomunikacionim uređajima, proizvođenim u fabrikama bivše Jugoslavije.

Molimo Vas da nam oprostite za počinjene greške pri iznošenju podataka jer se većim delom radilo po sećanju i informacijama dobijenih od prijatelja i kolega. Unapred se zahvaljujemo na Vašim ispravkama. Pišite:

Radista web tim: Zoran Đorđević - Đole i Branislav P. Davidović - Brana.